دکتر ابراهیم نوری گوشکی، عضو هیأت مدیره انجمن علمی متخصصین پزشکی خانواده ایران، عضو سازمان جهانی پزشکان خانواده (WONCA)
روز پزشک، فرصتی است برای تجلیل از انسان‌هایی که با دانش، تعهد و دل، زندگی را نجات می‌دهند. پزشکان، در فرهنگ ایرانی، همواره نماد خرد، شفقت و مسئولیت بوده‌اند. آنان در لحظه هایی که امید رنگ می‌بازد، با نگاه مطمئن و صدای آرام خود، امید را بازمی‌گردانند. در اتاق‌های بیمارستان، مطب ها، مراکز بهداشتی درمانی روستایی و بحران‌های طبیعی و انسانی، پزشک همان کسی است که مردم به او پناه می‌برند؛ نه فقط برای درمان، بلکه برای شنیده شدن، برای اطمینان، برای زنده ماندن.
جامعه پزشکی ایران، همواره یکی از ستون‌های استوار سلامت، امید و پیشرفت در کشور بوده است. اما امروز، در کنار دغدغه‌های درمانی، با پرسشی بنیادین روبه‌رو هستیم: چرا اعتماد میان جامعه پزشکی و نهادهای صنفی‌اش کمرنگ شده؟ و مهم‌تر از آن، چگونه می‌توان این اعتماد را بازسازی کرد؟
نهادهایی مانند سازمان نظام پزشکی، برای حمایت از حقوق صنفی، ارتقای جایگاه حرفه‌ای، و ایجاد همبستگی میان اعضای جامعه پزشکی شکل گرفته‌اند. اما در سال‌های اخیر، شاهد کاهش مشارکت در انتخابات، فاصله گرفتن اعضا از فعالیت‌های صنفی، و نوعی بی‌اعتمادی تدریجی بوده‌ایم. این وضعیت، نه حاصل یک عامل، بلکه نتیجه مجموعه‌ای از عوامل ساختاری، فرهنگی و ارتباطی است.
در این میان، وزارت بهداشت به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار و متولی سلامت کشور، نقش بسیار مهمی دارد. این وزارتخانه، در سال‌های اخیر با چالش‌های گسترده‌ای رو به رو بوده: از مدیریت بحران کرونا گرفته تا تأمین منابع انسانی و مالی برای نظام سلامت. بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها در این نهاد، با نیت بهبود شرایط و ارتقای کیفیت خدمات درمانی انجام شده‌اند. با این حال، گاه به دلیل محدودیت‌های اجرایی، فشارهای بودجه‌ای یا نبود گفت‌وگوی مستمر با بدنه صنفی، برخی سیاست‌ها با واقعیت‌های روزمره پزشکان همخوانی نداشته‌اند.
این موضوع، نه از سر تقابل، بلکه از نبود ساز و کارهای ارتباطی مؤثر ناشی شده است. وزارت بهداشت، با همه تلاش‌هایش، نیاز دارد بیش از پیش صدای پزشکان را بشنود، نه فقط در قالب گزارش‌های رسمی، بلکه در قالب دغدغه‌های انسانی، صنفی و حرفه‌ای. گفت‌وگوی مستمر، مشارکت واقعی در تصمیم‌سازی‌ها و احترام به استقلال نهادهای صنفی، می‌تواند پلی باشد برای بازسازی اعتماد و هم‌افزایی بیشتر.
جامعه پزشکی نیز با چالش‌های جدی روبه‌روست. مهاجرت گسترده، فشارهای اقتصادی، فرسودگی شغلی و حتی موارد تلخ خودکشی در میان همکاران، نشان‌دهنده نیاز فوری به بازنگری در ساختارهای حمایتی است. دانشجویان پزشکی و دستیاران تخصصی، با شیفت‌های طاقت‌فرسا، درآمدی ناچیز و آینده‌ای مبهم، در شرایطی دشوار؛ تحصیل و خدمت می‌کنند. بسیاری از آنان، با وجود علاقه، در میانه راه دچار فرسودگی می‌شوند. نبود حمایت‌های روانی، عدم تناسب بین تلاش و پاداش و نگاه‌های غیرمنصفانه اجتماعی، از جمله عواملی هستند که انگیزه را در نسل آینده پزشکان تهدید می‌کنند.
اما در کنار این تلخی‌ها، هنوز امید زنده است. هنوز پزشکانی هستند که با عشق خدمت می‌کنند، هنوز دانشجویانی هستند که با انگیزه درس می‌خوانند و هنوز نهادهایی هستند که می‌توانند دوباره اعتماد را بازآفرینی کنند.
راهکار چیست؟ نخست، بازگشت نهادهای صنفی به رسالت اصلی‌شان: حمایت از پزشک، نه رقابت با او. این نهادها باید شفاف، پاسخ‌گو و مستقل باشند. هیأت‌های اجرایی و نظارت، باید با ترکیبی از تخصص، صداقت و تجربه، اعتماد را بازسازی کنند. اعضای این هیأت‌ها باید از دل جامعه پزشکی برخاسته باشند، نه از بیرون آن.
انتخابات صنفی، یکی از مهم‌ترین ابزارهای بازسازی اعتماد است. مشارکت پایین، نشانه‌ای از بی‌اعتمادی است، نه بی‌تفاوتی. اگر سازوکار انتخابات، شفاف، عادلانه و قابل اعتماد باشد، مشارکت نیز افزایش خواهد یافت. انتخابات الکترونیک، می‌تواند گامی مؤثر باشد به شرط آن که با امنیت، نظارت مستقل و امکان دسترسی برابر برای همه همراه باشد.
نهادهای دیگر نیز نقش دارند؛ مجلس شورای اسلامی، باید صدای پزشکان را بشنود، نه فقط در قالب لوایح، بلکه در قالب دغدغه‌های واقعی. قوه قضاییه، باید از کرامت حرفه‌ای پزشک دفاع کند، نه آن‌که او را در برابر هجمه‌های رسانه‌ای تنها بگذارد. رسانه‌ها، باید روایت‌های انسانی از پزشکی را بازتاب دهند، نه صرفاً تیترهای جنجالی.
و ما، اعضای جامعه پزشکی، باید دوباره به خودمان اعتماد کنیم. باید بدانیم که هیچ نهادی بدون مشارکت ما معنا ندارد. باید از مهاجرت، از انزوا، از سکوت، به سمت گفت‌وگو، مطالبه‌گری و همبستگی حرکت کنیم. این مسیر، آسان نیست؛ اما ممکن است.
بازسازی اعتماد، یک پروژه جمعی است. نیازمند گفت و گو، شفافیت، و بازنگری در ساختارهاست. نیازمند آن است که همه نهادها، از وزارت بهداشت تا نظام پزشکی، از مجلس تا رسانه‌ها، از پزشک تا دانشجو، در کنار هم باشند. این مسیر، نه با تقابل، بلکه با همدلی و اصلاح تدریجی ممکن می‌شود.
در پایان، روز پزشک را به همه همکارانم، از دانشجویان پرتلاش تا اساتید فرهیخته، از پزشکان عمومی تا متخصصان فداکار، تبریک می‌گویم. شما نه تنها درمانگران بیماری، بلکه حافظان امید، انسانیت و کرامت هستید. باشد که این روز، آغازی باشد برای بازسازی اعتماد، برای بازگشت به خویشتن، و برای ساختن آینده‌ای روشن‌تر در کنار هم.
کلمات کلیدی: روز پزشک، دکتر ابراهیم نوری گوشکی، انتخابات نظام پزشکی، نهاد های صنفی
